Gwara kujawsko-pomorska. Znaczenie tych słów znają tylko mieszkańcy województwa! Rozwiąż QUIZ

Gwara kujawsko-pomorska. Rozbiory Polski

W wyniku rozbiorów Polski oraz postanowień kongresu wiedeńskiego, większość dzisiejszego województwa kujawsko-pomorskiego została niegdyś włączona do Prus, podczas gdy południowo-wschodnia część regionu (Kujawy Białe z Włocławkiem oraz ziemia dobrzyńska) trafiła pod panowanie Rosji.

W rezultacie, duża część województwa była pod silnym wpływem niemieckim, który utrzymywał się przez długi czas. Język niemiecki był wtedy obowiązkowy, a wiele miast i ulic otrzymało nowe, obce nazwy. Współczesne regionalizmy wciąż noszą ślady niemieckiego języka. 

Województwo kujawsko-pomorskie a wielkopolskie

Województwo kujawsko-pomorskie dzieli z Wielkopolską wiele cech językowych, co jest wynikiem pruskich wpływów na te tereny w XVIII i XIX wieku.

Przykładem regionalizmu, który występuje zarówno w Kujawach i Pomorzu, jak i w Wielkopolsce, jest słowo „kartofle” oznaczające ziemniaki. Wyraz ten pochodzi od niemieckiego „kartoffeln”.

Mieszkańcy Kujawsko-Pomorskiego i Wielkopolskiego chodzą "na szagę"

Podobnie jak w Wielkopolsce, w Kujawsko-Pomorskiem również używa się wyrażenia "iść na szagę", co oznacza pójście na skróty. Pochodzenie słowa "szaga", oznaczającego "skos" lub "ukos", nie jest do końca wyjaśnione. Istnieje przypuszczenie, że może ono pochodzić z języka niemieckiego, gdzie wyrazy takie jak „schräg” czy „schrag” odnoszą się do czegoś ustawionego pod kątem, na ukos. Prowadzi to do kolejnego odniesienia do czasów zaboru pruskiego. 

Wspólne i lokalne regionalizmy

Co ciekawe, Wielkopolska i Kujawsko-Pomorskie mają wiele wspólnych regionalizmów, ale są też słowa, które są charakterystyczne wyłącznie dla Kujaw oraz poszczególnych miast, zwłaszcza Bydgoszczy, Torunia i Inowrocławia, a także dla mniejszych miejscowości i gmin w regionie.

Na początek warto wyjaśnić, czym są regionalizmy. To słowa, zwroty lub formy gramatyczne, które są typowe dla konkretnego regionu i często nie są znane lub używane w innych częściach kraju. Zwykle są to wyrazy stosowane w codziennej mowie.

Tradycje językowe a współczesność

Są one wynikiem odmiennych tradycji językowych, historycznych wpływów, a także specyfiki lokalnych społeczności. Mimo że niektóre z tych zwrotów zanikają w codziennym użytku, to wciąż w wielu mniejszych miejscowościach można usłyszeć je w rozmowach starszych mieszkańców, co stanowi cenny element lokalnej tradycji językowej.

Inne natomiast stały się częścią naszej codziennej mowy. Część z nich jest zrozumiała jedynie w naszym regionie, podczas gdy inne rozprzestrzeniły się na cały kraj i od lat funkcjonują również w innych częściach Polski. Również mieszkańcy Kujaw i Pomorza używają regionalizmów z innych rejonów, gdyż te zakorzeniły się już w polskim języku.

Najpopularniejsza gwara w Polsce

W Polsce najpopularniejszymi gwarami są te związane z dużymi regionami, które mają bogatą tradycję i są szeroko rozpoznawane. Należą do nich przede wszystkim gwara śląska, krakowska, małopolska czy wielkopolska.

Najbardziej charakterystyczna gwara - śląska ma swoje szczególne cechy fonetyczne – np. specyficzne wymowy niektórych samogłoskach, które różnią się od standardowego języka polskiego. Występuje także wiele wyrazów, które są nieznane lub mają inne znaczenie w innych częściach Polski.

Gwara kujawsko-pomorska. Quiz

Regionalizmy Kujaw i Pomorza mają długą historię, sięgającą wieków, i wiele cech wspólnych z gwarą Wielkopolski. Niektóre z tych wyrazów są wciąż używane, podczas gdy inne odeszły w zapomnienie. Czy wiesz, co oznaczają? Sprawdź swoją wiedzę w naszym quizie! Spróbuj swoich sił!