Społecznicy sprawdzili, co się dzieje ze starymi drzewami podczas rewitalizacji placu Wolności. Pomnik przyrody zagrożony?! [ZDJĘCIA]

Trwa rewitalizacja placu Wolności w Bydgoszczy. Co z zielenią?

Plac Wolności w Bydgoszczy od miesięcy jest rewitalizowany. Po zmianach ma tam być stylowo i zielono. Najpierw wodociągowcy wybudowali tam zbiornik retencyjny. Strabag robi teraz remont placu. W liczbach prezentuje się to tak: na placu o powierzchni 6875 metrów kwadratowych postawionych zostanie 13 stylowych latarni, 26 ławek, 16 stojaków rowerowych, posadzonych będzie 21 nowych drzew. Rewitalizacja pochłonie 8,4 mln zł, a nowe pawilony kwiaciarek mają kosztować 1,3 mln zł.

Na placu Wolności rosną pomnikowe drzewa. Stowarzyszenie MODrzew sprawdziło, jak się mają podczas remontu

Społecznicy ze Stowarzyszenia MODrzew od początku prac zwracają uwagę na konieczność właściwej ochrony rosnących tam drzew. To stare, cenne okazy, którym tak duży remont prowadzony bez zachowania odpowiednich zabezpieczeń, mógłby zaszkodzić.

- Strabag przejął plac budowy na początku kwietnia tego roku - przypomina Marzena Błaszczyk ze Stowarzyszenia MODrzew. - Chwilę wcześniej, 26 marca 2024 roku Bydgoszcz, drogą zarządzenia prezydenta miasta, wprowadziło standardy utrzymania, ochrony i rozwoju terenów zieleni – „Bydgoskie Standardy Zieleni”. Dokument opisuje m.in. wymagania ochrony zieleni w procesach budowlanych. Zgodnie z zarządzeniem standardy są przeznaczone do stosowania w ramach wszelkich inwestycji na terenach stanowiących własność gminy Bydgoszcz oraz Skarbu Państwa przez jednostki organizacyjne Urzędu Miasta Bydgoszczy, miejskie jednostki organizacyjne oraz spółki z udziałem Miasta Bydgoszcz. Postanowiliśmy sprawdzić, czy przebieg prac na placu Wolności, będącym przyrodniczą wizytówką Bydgoszczy, prowadzony jest zgodnie z wdrożonymi wymaganiami dotyczącymi ochrony drzew - dodaje.

Społecznicy zestawiają to, co zaobserwowali na miejscu z tym, co zapisano w „Bydgoskich Standardach Zieleni” oraz w dokumentacji projektowej – „Zabezpieczenie drzew na placu budowy wraz z ochroną istniejącego pomnika przyrody”.

Drzewa na czas remontu zostały obite deskami

Zapis dokumentacji projektowej

Na placu budowy zabezpieczyć przed uszkodzeniami drzewa i krzewy znajdujące się w obrębie i bezpośrednim sąsiedztwie inwestycji poprzez odeskowanie do wysokości 2-3 m od poziomu gruntu (dolna część desek opierać się ma na podłożu); pomiędzy odeskowaniem i powierzchnią pnia drzewa powinien zostać umieszczony elastyczny materiał (np. rury drenarskie).

Zapis Bydgoskich Standardów Zieleni

Pień drzew zabezpieczamy kilkoma metodami, które możemy stosować zależnie od faktycznych potrzeb: przez obłożenie pnia opaskami dystansującymi, np. z rur elastycznych, które dookoła okłada się szalunkiem z desek do wysokości osadzenia korony i obwiązuje drutem. Deski szalunkowe powinny opierać się o grunt oraz być w nim delikatnie zagłębione. W przypadku wystających korzeni napływowych bądź zgrubień odziomka wystające elementy drzewa należy obsypać piaskiem.

Stan faktyczny: obserwacja członków Stowarzyszenia MODrzew

• wszystkie drzewa zostały zabezpieczone przed uszkodzeniami odeskowaniem,
• pomiędzy odeskowaniem a pniem drzewa znajdują się elastyczne opaski dystansujące,
• na niektórych drzewach odnotowano braki w odeskowaniu,
• w przypadku niektórych drzew deski szalunkowe nie opierają się o grunt (niedostateczna ochrona dolnej części pnia i odziomków).

Na placu budowy nie ma strefy ochrony drzew, a rosną tam wiekowe drzewa

Zapis dokumentacji projektowej

Na czas realizacji robót zabezpieczyć drzewa przed zniszczeniem i uszkodzeniem korony, pnia i systemu korzeniowego poprzez zastosowanie tymczasowego ogrodzenia, obejmującego zasięg korony i systemu korzeniowego nie mniejszy niż rzut korony powiększony o 1 metr; ogrodzenie powinno być zbudowane z trwałych materiałów o wys. min. 1,5 m, oparte na podłożu i nie ulegać relokacji do czasu zakończenia robót. Wygrodzenia należy oznakować tablicami informacyjnymi np.: „Strefa ochrony Zieleni” – nie wchodzić, nie przestawiać ogrodzenia, nie składować materiałów. Zakres montażu tymczasowych ogrodzeń ustali Inspektor nadzoru ds. zieleni bezpośrednio na placu budowy w uzgodnieniu z Zamawiającym.

Zapis Bydgoskich Standardów Zieleni

Strefa Ochrony Drzewa (SOD) to obszar wokół drzewa chroniący jego część nadziemną (pień i koronę, siedlisko) oraz podziemną (korzenie i glebę) przed negatywnym wpływem inwestycji. Zaleca się, by zasięg SOD obejmował: strefę rzutu korony powiększoną o 1,5 m z każdej strony. Strefa ta powinna zostać wygrodzona ogrodzeniem przenośnym, osadzonym na bloczkach lub mocowanym punktowo w gruncie o minimalnej wysokości 1,5 m drzewa. Ogrodzenie powinno być dobrze widoczne, oznaczone tablicą z napisem: „Strefa ochronna drzewa. Nie wchodzić. Nie przesuwać ogrodzenia. Nie składować materiałów”. Powyższe ma na celu uniknięcie przypadkowego uszkodzenia zieleni w wyniku robót.

W przypadku drzew cennych, sędziwych, o pomnikowych rozmiarach, a nie objętych formą ochrony, strefa SOD powinna wynosić obrys rzutu korony powiększony o 3 m z każdej strony, ale o promieniu nie mniejszym niż 15 m.

Stan faktyczny: obserwacja członków Stowarzyszenia MODrzew

Na placu budowy nie odnotowano wyznaczenia strefy ochrony drzew. Dotyczy to również najcenniejszych drzew na terenie inwestycji: pomnikowego platana klonolistnego oraz wiązu szypułkowego.

- Chcemy zaznaczyć, że Strefy Ochrony Drzew zostały wyznaczone i przestrzegane prawidłowo, podczas rewitalizacji Placu Kościeleckich. Takiej dbałości o zieleń miejską oczekujemy w przypadku każdej miejskiej inwestycji - mówi Marzena Błaszczyk.

Pod koronami niektórych drzew budowlańcy składują sprzęt i materiały

Zapis dokumentacji projektowej

Nie wolno zmienić poziomu gruntu do odległości rzutu korony (w przypadku konieczności zmiany poziomu należy wykonać system napowietrzający glebę).

Stan faktyczny: obserwacja członków Stowarzyszenia MODrzew

• W przypadku większości cennych przyrodniczo drzew nie odnotowano zmiany poziomu gruntu,
• w przypadku szpaleru młodych lip wzdłuż ulicy plac Wolności zauważono zmianę poziomu gruntu w obrębie korony.

Zapis dokumentacji projektowej

Nie wolno na powierzchni wyznaczonej rzutem korony składować materiałów chemicznych i budowlanych, odkładania urobku, lokalizowania kontenerów, zanieczyszczania podłoża. Wszystkie materiały z rozbiórki należy na bieżąco wywozić z terenu budowy, zakazuje się ich składowania na istniejących zieleńcach oraz pod koronami drzew istniejących. Zakaz postoju i poruszania się ciężkim sprzętem budowlanym w obrębie powierzchni wyznaczonej rzutem korony – powoduje to nieodwracalne zmiany fizykochemiczne struktury gleby.

Zapis Bydgoskich Standardów Zieleni

Nie należy dopuścić do składowania stali i ciężkich elementów konstrukcyjnych w strefie korzeniowej, gdyż może to prowadzić do zniszczenia korzeni znajdujących się przy powierzchni. Należy unikać wsiąkania w strefę korzeni drzew wody zużywanej do oczyszczania terenu i elementów na placu budowy.

Stan faktyczny: obserwacja członków Stowarzyszenia MODrzew

Pod koronami niektórych drzew odnotowano składowanie materiałów budowlanych, pojazdów budowlanych, elementów stalowych, paleto-pojemnika.

- Wszystkie te niedociągnięcia mogą prowadzić zarówno do utraty stabilności, jak i obniżenia kondycji drzewa. Strefa Ochrony Drzewa (SOD) ma kluczowe znaczenie w zabezpieczeniu drzewa w procesie inwestycyjnym. Zgodnie z najlepszymi praktykami prace budowlane nie powinny być wykonywane w rzucie korony drzewa, a w przypadku drzew dojrzałych i cennych należy dodać bufor co najmniej 2-5 m poza rzut korony. Do takich prac możemy zaliczyć między innymi wykopy, zmianę poziomu gruntu, składowanie materiałów budowlanych - przypomina Marzena Błaszczyk. - Konsekwencją wykopów w odległości 5 średnic pnia (i mniejszej) może być uszkodzenie korzeni szkieletowych, a następnie znaczące osłabienie stabilności drzewa w gruncie. Zagęszczenie gruntu poprzez składowanie materiałów budowlanych prowadzi do spadku możliwości przenikania i gromadzenia wody w glebie. Ponadto niedobór powietrza działa negatywnie na samo drzewo, jak i na organizmy glebowe, w tym grzyby mikoryzowe, niezbędne do prawidłowego wzrostu drzewa. Zanik mikoryzy będzie zawsze negatywnie wpływał na kondycję drzewa. Obniżenie poziomu gruntu natomiast może prowadzić do odsłonięcia i uszkodzenia korzeni, a wypłycone i martwe korzenie to znów utrata stabilności i obniżenie kondycji drzewa - dodaje.