Ta wieś z kujawsko-pomorskiego była kiedyś miastem! Co się stało z potężnym zamkiem, który gościł królów? [GALERIA]

• W Raciążku, gdzie niegdyś stał okazały zamek, historia miesza się z utratą miejskich praw i śladami dawnej świetności.
• Gotycka warownia gościła królów, w tym Władysława Jagiełłę i królową Jadwigę, a jej mury były świadkami ważnych negocjacji z Krzyżakami.
• Dowiedz się, jak zamek w Raciążku przyczynił się do utraty praw miejskich i co pozostało z dawnej rezydencji, która dziś jest cennym zabytkiem.

Zamek w Raciążku. Historia ruin, które gościły króla Jagiełłę

W Raciążku, w województwie kujawsko-pomorskim, dawniej stał okazały pałac. Murowany zamek w stylu gotyckim wzniesiono w ok. 1340 roku, z polecenia biskupa Macieja z Gołańczy w miejscu wcześniejszego grodu zniszczonego przez Krzyżaków. W XV stuleciu gościli w nim m.in. król Władysław II Jagiełło oraz książę Witold Kiejstutowicz. Obecnie po tej budowli zachowały się jedynie ruiny, które są cennym zabytkiem.

Historia zamku odegrała istotną rolę w losach miejscowości, przyczyniając się do jej upadku i utraty statusu miasta. Po rozbiorach pałac stopniowo niszczał. W 1827 roku pruski administrator Sydow doprowadził do jego całkowitego zniszczenia – budowlę rozebrano aż do fundamentów, a cegły przewieziono do Torunia i wykorzystano do wzniesienia obory, stajni, dworu, browaru w Ostrowach oraz folwarku w Straszewie.

Raciążek. Jak miasto stało się wsią? Historia utraty praw

Trzy lata później, latem 1830 roku, tuż obok Raciążka armia carska generała Iwana Paskiewicza przeprawiała się przez Wisłę, zmierzając przez Brześć i Łowicz do Warszawy, by zdławić powstanie listopadowe. Ostatecznie w 1867 roku Raciążek utracił prawa miejskie.

Mało kto spodziewałby się, że wieś w powiecie aleksandrowskim o nazwie Raciążek niegdyś była znaczącym miastem w regionie. Wszystko zaczęło się w 1265 roku, gdy stare grodzisko przebudowano na zamek (choć pierwsze wzmianki o Raciążku można znaleźć w akcie uposażenia Benedyktynów w Mogilnie z 1066 roku).

W 1317 roku Raciążek otrzymał prawa miejskie oparte na prawie magdeburskim. W 1397 roku w zamkowych murach przebywała królowa Jadwiga, która prowadziła negocjacje z wielkim mistrzem Konradem von Jungingenem w sprawie zwrotu ziemi dobrzyńskiej. W tamtejszym muzeum kościelnym do dziś można zobaczyć ornat, który według tradycji został wykonany przez królową.

Zamek w Raciążku. Tu negocjowano pokój z Krzyżakami po Grunwaldzie

W 1402 roku król Władysław Jagiełło przyjął na zamku hołd od Ulryka von Ostena, hrabiego Drezdenka, a dwa lata później, w 1404, wraz z Radą Królewską prowadził rokowania z Krzyżakami, które zakończyły się odzyskaniem ziemi dobrzyńskiej. Po zwycięstwie pod Grunwaldem w 1410 roku władca zatrzymał się w Raciążku, by zebrać siły i prowadzić rozmowy pokojowe z zakonem, które doprowadziły do podpisania I pokoju toruńskiego w 1411 roku.

Między 1464 a 1500 rokiem zamek został gruntownie przebudowany i wzbogacony o elementy gotyckiej ornamentyki. Z kolei w 1734 roku biskup Krzysztof Szembek wzniósł tu pałac włoskiego typu z ogrodem – była to piętrowa rezydencja nakryta łamanym, mansardowym dachem.

Pałac w Raciążku rozebrany po rozbiorach. Prowadzono badania archeologiczne

Z pięknego pałacu nie zachowało się praktycznie nic. Po III rozbiorze Polski został on rozebrany przez władze pruskie, a do dziś przetrwały jedynie fragmenty murów przyziemia. W latach 1978–1985 na terenie ruin prowadzono badania archeologiczno-architektoniczne.

Zabytki Raciążka: nie tylko ruiny. Zobacz kościół i starą chatę

Mimo to pozostałości tej budowli stanowią cenny zabytek nie tylko dla Raciążka, ale i dla całego województwa kujawsko-pomorskiego. Oprócz ruin w miejscowości można znaleźć także inne ślady przeszłości, które przyciągają turystów z regionu.

Wśród nich wyróżnia się późnogotycko-renesansowy kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych i św. Hieronima, wzniesiony w latach 1597–1612, a także drewniana chata z pierwszej połowy XIX wieku przy ul. Nadgórnej 14. Do interesujących zabytków należy również dom z początku XIX stulecia, zlokalizowany przy ul. Zamkowej 39.