Bydgoski Szlak Kobiet wiedzie przez historie o wojennych bohaterkach i odważnych patriotkach. Wybierz się na herstoryczną wyprawę!

Bydgoski Szlak Kobiet – herstoryczny spacer i zwiedzanie wystawy o wojennych losach miasta „Inne miasto. Zniszczenia wojenne Bydgoszczy (1939–1945)”

Z okazji 80. rocznicy zakończenia II wojny światowej Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy zaprasza na wyjątkowe wydarzenie: Bydgoski Szlak Kobiet – spacer herstoryczny połączony z kuratorskim oprowadzaniem po wystawie „Inne miasto. Zniszczenia wojenne Bydgoszczy (1939–1945)”.

Wydarzenie poprowadzi dr Anna Nadolska, kustoszka dyplomowana i kierowniczka Działu Historii MOB, badaczka dziejów Bydgoszczy i autorka licznych publikacji poświęconych historii kobiet. Spotkanie będzie okazją do odkrycia nieopowiedzianych dotąd historii mieszkanek miasta, które odegrały istotną rolę w jego życiu społecznym i kulturalnym.

Pierwsza część wydarzenia obejmuje tematyczne zwiedzanie wystawy „Inne miasto”, prezentującej zniszczenia wojenne Bydgoszczy oraz postacie kobiet związanych z okresem okupacji, w tym m.in. Olę Obarską. Druga część to spacer po centrum Bydgoszczy, podczas którego uczestnicy poznają miejsca związane z działalnością takich kobiet jak Helena Grossówna, Halina Stabrowska, Felicja Krysiewiczowa, Alina Prus-Krzemińska oraz Stefania Tuchołkowa – literatka, której 150. rocznicę urodzin i 100. rocznicę śmierci obchodzimy w tym roku.

W trakcie spaceru przybliżone zostaną także biografie mniej znanych lokalnych działaczek i patriotek, które swoją pracą przyczyniły się do odzyskania wolności i powojennej odbudowy miasta.

Spacer herstoryczny po Bydgoszczy. Kiedy, gdzie, za ile?

• Wydarzenie odbędzie się 28 czerwca 2025 r., początek o godz. 12.
• Start: Spichrze nad Brdą – Muzeum Historii Bydgoszczy, ul. Grodzka 7-11
• Wstęp: 15 zł od osoby
• Liczba miejsc ograniczona
• Bilety dostępne w kasie muzeum oraz online na stronie internetowej instytucji.
• O udziale decyduje kolejność zakupu biletów

Te bydgoszczanki odegrały ważną rolę w losach miasta i Polski

Podczas wydarzenia poznamy bliżej m.in. losy Heleny Grossówny, związanej z Bydgoszczą i regionem. Była międzywojenną gwiazdą polskiego kina komediowego.

- W sezonie 1933/1934 Grossówna pracowała w bydgoskim Teatrze Miejskim. Dyrektor Władysław Stoma powierzył jej kierownictwo baletu i choreografię. Tworzone przez nią układy taneczne (m.in. w operetce „Bal w Savoyu” Paula Abrahama) były oryginalne i podobały się bydgoskiej widowni. Utalentowana aktorka i tancerka urodziła się w 1904 r. w Toruniu. Po ukończeniu tamtejszej szkoły baletowej, występowała zagranicą. Następnie grała w poznańskim Teatrze Nowym oraz na warszawskich scenach: teatrzyku Qui Pro Quo, teatru Wielka Rewia czy kabaretu Cyrulik Warszawski. Ogólnopolską sławę zdobyła w drugiej połowie lat 30. XX w. dzięki kreacjom aktorskim w kilkunastu filmach fabularnych i komediach. Wystąpiła m.in. w filmie „Piętro wyżej”, w komedii muzycznej „Zapomniana melodia” czy w filmie „Testament profesora Wilczura”. To jej, w komedii „Paweł i Gaweł”, Eugeniusz Bodo i Adolf Dymsza śpiewali kołysankę „Ach, śpij kochanie”. W czasie II wojny światowej była oficerem Armii Krajowej. Brała udział w powstaniu warszawskim. Jako porucznik (ps. „Bystra”) dowodziła oddziałem kobiecym batalionu „Sokół”.  Od końca lat 40. XX w. do połowy lat 60. XX w. współpracowała ze stołecznym teatrem „Syrena” i zagrała w kilku produkcjach filmowych. Za służbę wojskową i udział w II wojnie światowej otrzymała: Krzyż Walecznych, Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Partyzancki i Medal za Warszawę 1939-1945 - informują bydgoscy muzealnicy.

Gwiazdy estrady związane z Bydgoszczą: Helena Grossówna i Ola Obarska

Poznamy też historię m.in. Oli Obarskiej. Urodziła się w 1910 roku, zmarła w wieku 84 lat.

- To polska aktorka, śpiewaczka operetkowa, reżyserka teatralna, autorka tekstów. W dzieciństwie i młodości mieszkała w Bydgoszczy. Ukończyła tutejsze Miejskie Konserwatorium Muzyczne. Jako artystka debiutowała w 1929 roku w Teatrze Miejskim w Bydgoszczy w operetce „Polska krew” O. Nedbala. W latach 30. XX wieku i w czasie okupacji mieszkała w Warszawie. W 1944 roku wstąpiła do 1. Armii Wojska Polskiego i odbyła szlak bojowy do Berlina, działając w Teatrze Żołnierskim. W styczniu 1945 roku przybyła do Bydgoszczy. Po zakończeniu wojny swoją karierę zawodową rozwijała głównie w stolicy - czytamy na stronie Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy.

Gwiazdy estrady Helenę Grossównę i Olę Obarską możecie zobaczyć na zdjęciach w naszej galerii.

Dr Anna Nadolska opowie o wyjątkowych bydgoszczankach

Uczestniczki i uczestników wydarzenia zainspiruje też Halina Stabrowska. Była córką Telesfora Schmidta i Zofii (matka z domu nazywała się Woźna), mieszkała w Bydgoszczy. Była członkinią Polskiego Białego Krzyża oraz Polskiego Związku Zachodniego. W 1938 roku została wybrana posłanką na Sejm i odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi. Po wkroczeniu Niemców we wrześniu 1939 roku została aresztowana, jednak rodzina wykupiła ją 25 września 1939. Zbiegła do Warszawy, gdzie zgłosiła się do gen. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego i wstąpiła do Służby Zwycięstwu Polski. Pełniła wiele funkcji, m.in. w KG Armii Krajowej na terenie Rzeszy Niemieckiej od 1942 roku oraz jako kierowniczka sekretariatu gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora” od stycznia 1943 roku. Aresztowana 16 października 1943 roku, została osadzona na Pawiaku i stracona w ulicznej egzekucji przy ul. Solec 63, wraz z około 50 innymi więźniami. Jej pamięci poświęcona jest tablica na kamienicy przy ul. Mickiewicza w Bydgoszczy.

Felicja Krysiewiczowa z Perkowskich (1897–1970), kolejna bohaterka wydarzenia, była muzyczką i aktywną działaczką kulturalną z Bydgoszczy. Urodziła się w Mińsku, uczyła się muzyki w Kijowie i Poznaniu, a od 1931 mieszkała w Bydgoszczy, gdzie nauczała śpiewu i organizowała koncerty. Podczas okupacji niemieckiej opiekowała się ukrywającą się Haliną Kowalską. Po wojnie aktywnie odbudowywała życie muzyczne w Bydgoszczy, zakładając m.in. Pomorską Orkiestrę Symfoniczną i Teatr Muzyczny Opery i Operetki. Zmarła w 1970 roku, pozostawiając po sobie bogaty dorobek artystyczny i pedagogiczny.

Wśród kobiet, o których opowie dr Anna Nadolska będą jeszcze m.in. Alina Prus-Krzemińska oraz Stefania Tuchołkowa.

- Pochodząca z powiatu jarocińskiego Alina Prus-Krzemińska była literatką związaną z „Dziennikiem Bydgoskim”. W 1924 r. z Żołędowa przeprowadziła się do Solca Kujawskiego. Od połowy lat 30. XX w. mieszkała w Bydgoszczy. Na łamach „Dziennika” regularnie ukazywały się jej opowiadania, nowele, powieści, felietony literackie i wiersze. Pisywała także do „Światka Dziecięcego” – dodatku gazety dla młodszych czytelników. W jej twórczości przeważają utwory o tematyce regionalnej, związane m.in. z Bydgoszczą i okolicami np. powieść Barczatka. Należała do aktywnych członkiń soleckich stowarzyszeń przykościelnych. Była patronką Stowarzyszenia Młodych Polek „Szarotka” i pierwszą prezeską Stowarzyszenia Pań Miłosierdzia św. Wincentego á Paulo w Solcu Kujawskim - opisuje dr Anna Nadolska.

Stefania Tuchołkowa to emancypantka.

- Przybyła do Bydgoszczy na początku XX w. Z pasją zajęła się działalnością literacką i oświatową, a także charytatywną. Od 1917 r. była przewodniczącą Czytelni dla Kobiet. Współpracowała z „Dziennikiem Bydgoskim”, publikując na jego łamach utwory literackie i artykuły o dziejach Bydgoszczy. W czasie I wojny światowej pomagała Wincentynie Teskowej w redagowaniu i wydawaniu gazety. Była konspiratorką w powstaniu wielkopolskim (1918/1919) i orędowniczką powrotu Bydgoszczy do Polski. W 1919 r. opublikowała dramat patriotyczny "Gdy zabrzmią trąby Chrobrego", który był wystawiany głównie przez amatorskie grupy teatralne. Poza tym Tuchołkowa przyczyniła się do polonizacji miasta. W okresie międzywojennym była związana z ruchem chrześcijańsko-demokratycznym i kierowała Kołem Kobiet ChD w Bydgoszczy. Pod koniec życia zasiadła w bydgoskiej Radzie Miejskiej. Z zamiłowaniem pisała powieści obyczajowe, historyczne i dramaty, m.in. Demon gry, Goraj, Dziewica Orleańska czy Ludwik Narbutt, oraz opowiadania, felietony i wiersze. W swojej twórczości promowała wartości narodowe, patriotyczne i religijne. Dramaty sceniczne jej autorstwa wystawiano w bydgoskim Teatrze Miejskim. Wspierała czynny udział kobiet w życiu społecznym i politycznym - dowiadujemy się z opisu Anny Nadolskiej.

Nie ma nic o kobietach walczących o niepodległość Polski w podręcznikach do historii. "To niewidzialny element układanki"

O udziale kobiet w życiu społecznym i politycznym w odbudowującej się Polsce rozmawialiśmy z dr Moniką Opioła-Cegiełką, historyczką z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.