Podatek od spadku. Kto płaci, ile i kiedy?
Podatek od spadku do danina publiczna, którą należy uiścić w momencie, gdy nabędziemy majątek po śmierci naszego bliskiego. Wysokość tego podatku będzie zależał stopień pokrewieństwa ze zmarłym. Spadkobierców dzieli się bowiem na trzy grupy, o których opowiemy poniżej. Od tego, do której z nich należymy, zależy wysokość należnego podatku, a czasem nawet to, czy w ogóle będziemy musieli go zapłacić. Niektórzy są z niej zwolnieni, jednak muszą spełnić pewne warunki.
Zgodnie z obowiązującą ustawą, podatek od spadku obejmuje osoby fizyczne, które nabyły własność rzeczy lub praw majątkowych w drodze dziedziczenia. Należy podkreślić, że obowiązek podatkowy powstaje w chwili przyjęcia spadku, a nie w momencie śmierci spadkodawcy. To istotna informacja dla spadkobierców, którzy muszą pamiętać o terminach zgłoszenia nabytego majątku w urzędzie skarbowym. Do spadku zalicza się m.in. środki pieniężne, nieruchomości, ruchomości takie jak samochód, biżuteria czy meble, a także prawa majątkowe, np. udziały w spółkach czy akcje.
Podatek od spadku. Jak obliczyć? Zobacz 3 praktyczne przykłady
Wyobraźmy sobie taką sytuację. Pani Irena ciężko chorowała. Przepisała w testamencie swój dom o wartości 600 tys. złotych na córkę. Kobieta nie miała wnuków. Swoje oszczędności – 250 tys. złotych zapisała synowi swojej siostry, natomiast biżuterię oraz obrazy swojej sąsiadce. Ich wartość to 27 tysięcy złotych łącznie. Ile pieniędzy odprowadzić do fiskusa będą musiały te osoby? Sprawdźmy to!
Podatek od spadku. Trzy grupy podatkowe
Zacznijmy od tego, że spadkobierców, podobnie jak nabywców w przypadku podatku od darowizny, dzielimy na trzy grupy:
- Grupa I: najbliższa rodzina, małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie.
- Grupa II: dalsza rodzina, m.in. dzieci rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, małżonkowie rodzeństwa czy pasierbów.
- Grupa III: pozostałe osoby (np. znajomi, sąsiedzi, współpracownicy), w tym osoby obce.
Podatek od spadku. Oficjalne stawki i progi dla wszystkich grup
Im większa wartość spadku, tym wyższa stawka podatku. Jednocześnie zarówno wysokość należności, jak i limity zwolnienia uzależnione są od tego, do której z grup spadkobierców zostaniemy zaliczeni.
Grupa I:
- Do 10 278 zł – wartość podatku wynosi 3%
- Powyżej 10 278 zł do 20 556 zł – 308,30 zł + 5% nadwyżki od kwoty ponad 10 278 zł
- Powyżej 20 556 zł – 822,20 zł + 7% nadwyżki ponad 20 556 zł
Grupa II:
- Do 10 278 zł – wartość podatku - 7%
- Powyżej 10 278 zł do 20 556 zł – 719,50 zł + 9% nadwyżki od kwoty ponad 10 278 zł
- Powyżej 20 556 zł – 1 644,50 zł + 12% nadwyżki ponad 20 556 zł
Grupa III:
- Do 10 278 zł – wartość podatku - 12%
- Powyżej 10 278 zł do 20 556 zł – 1 233,40 zł + 16% nadwyżki ponad 10 278 zł
- Powyżej 20 556 zł – 2 877,90 zł + 20% nadwyżki ponad 20 556 zł
Podatek od spadku. Kto może liczyć na zwolnienie z tego obowiązku?
Z podatku od spadku możemy zostać zwolnieni. Należy jednak spełnić określone warunki. Po pierwsze musimy zaliczać się do pierwszej grupy spadkobierców, a zatem zmarły musi być naszą najbliższą rodziną. Aby móc skorzystać z tego zwolnienia, trzeba spełnić określone warunki:
- zgłosić nabycie rzeczy lub praw majątkowych do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od powstania obowiązku podatkowego,
- jeśli dziedziczenie odbywa się na podstawie testamentu, termin 6 miesięcy liczy się od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku,
- w przypadku dziedziczenia ustawowego czas ten liczony jest od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
Warto zaznaczyć, że kwestia obowiązku zapłaty podatku od spadku często zależy właśnie od terminowego złożenia wymaganych dokumentów. Przekroczenie 6-miesięcznego terminu oznacza utratę prawa do zwolnienia i konieczność uiszczenia pełnej kwoty podatku.
Spadek dla córki pani Ireny. Warunki zwolnienia z podatku
Wróćmy zatem do naszego przykładu. Dla przypomnienia - pani Irena od dłuższego czasu zmagała się z ciężką chorobą. W testamencie postanowiła przekazać córce dom warty 600 tys. złotych. Nie doczekała się wnuków, dlatego swoje oszczędności w wysokości 250 tys. złotych zapisała siostrzeńcowi. Z kolei biżuteria i obrazy o łącznej wartości 27 tys. złotych trafiły do jej sąsiadki. Ile pieniędzy każda z wymienionych w testamencie osób będzie musiała przekazać do fiskusa?
Zacznijmy od córki pani Ireny, gdyż tu rozwiązanie jest najprostsze. Kobieta należy do grupy I (najbliższa rodzina). Jeśli w ciągu 6 miesięcy zgłosi nabycie spadku do urzędu skarbowego, może skorzystać ze zwolnienia z podatku. Jeżeli jednak by się nie zgłosiła (załóżmy, że ze względu na okres żałoby wyleciałoby jej to z głowy) – wtedy podatek liczony byłby według stawek dla grupy I. Zakładamy jednak, że zgłosi nabycie nieruchomości, więc w efekcie nie zapłaci nic.
Spadek 250 tys. zł dla siostrzeńca i sąsiadki pani Ireny. Ile podatku zapłacą?
Siostrzeniec należy do grupy II. Kwota spadku wynosi 250 000 zł, a zatem przekracza próg 20 556 zł. Obowiązuje tu najwyższa stawka 1 644,50 zł + 12% nadwyżki ponad 20 556 zł. Od kwoty odziedziczonej odejmujemy limit i wychodzi nam kwota 229 444 zł – to nasza nadwyżka. 12% z 229 444 zł to 27 533,28 zł. Do tego dodajemy kwotę stałą - 1 644,50 zł i wychodzi nam łącznie ok. 29 178 zł. Tyle wyniesie podatek od spadku w przypadku siostrzeńca pani Ireny.
Sąsiadka należy do grupy III. Jest osobą obcą. Wartość ruchomości została wyceniona na 27 000 zł, zatem przekracza próg 20 556 zł. Tu również obowiązuje najwyższa stawka: 2 877,90 zł + 20% nadwyżki ponad 20 556 zł. Od kwoty 27 000 odejmujemy nasz limit - 20 556, co daje nam nadwyżkę wynoszącą 6 444 zł. 20% z 6 444 zł wynosi 1 288,80 zł. Do tego dodajemy 2 877,90 zł i mamy sumę 4 166,70 zł. To kwota, jaką odprowadzić do fiskusa musi sąsiadka pani Barbary.
Ulgi w podatku od spadku. Kiedy podatek będzie niższy?
To nie koniec! Oprócz całkowitych zwolnień istnieją również częściowe ulgi podatkowe, które mogą znacząco obniżyć wysokość podatku od spadku. Najbardziej znaną jest ulga mieszkaniowa. Przysługuje ona spadkobiercom, którzy przez określony czas mieszkali razem ze spadkodawcą przed jego śmiercią. W takiej sytuacji można odliczyć od podstawy opodatkowania wartość lokalu nawet do 110 m².
Oprócz tego funkcjonują inne formy preferencji, jak ulga na nabycie gruntów rolnych czy też ulga przysługująca osobom sprawującym opiekę nad spadkodawcą. Każda z nich ma swoje szczegółowe kryteria, ale w wielu przypadkach pozwalają one wyraźnie zmniejszyć kwotę podatku
