Gwiazdor a Święty Mikołaj. Kto rozdaje prezenty w Kujawsko-Pomorskiem w Boże Narodzenie?

Spis treści

1. Święty Mikołaj z Miry. Kim jest?
2. Mikołajki a Boże Narodzenie. Kiedy odwiedza nas Święty Mikołaj?
3. Mikołaj i Gwiazdor. Kto przynosi prezenty pod choinkę?
4. Gwiazdor i Gwiazdka na Kujawach i Pomorzu
5. Jak wygląda Gwiazdor?
6. Kampania Coca-Coli i współczesny wizerunek Mikołaja

Święty Mikołaj z Miry. Kim jest?

Choć kojarzy nam się z tęgim mężczyzną z długą białą brodą, ubranym w czerwony kubraczek, niegdyś postać Świętego Mikołaja przedstawiana była zupełnie inaczej. Zacznijmy od tego, że nigdy nie mieszkał on w Laponii, blisko Bieguna Północnego.

Święty Mikołaj z Miry, w niektórych źródłach znany jako Mikołaj z Bari (gdzie przechowywano jego relikwie), urodził się 15 marca 270 roku na terenie dzisiejszej Turcji. Najstarsze wzmianki o nim pochodzą z VI wieku.

Był jedynakiem z bogatej rodziny, lecz cały majątek rozdał ubogim i potrzebującym. Został biskupem, a po śmierci otrzymał tytuł świętego. Zmarł 6 grudnia, prawdopodobnie w 352 roku. Rocznicę jego śmierci obchodzimy jako Mikołajki, a na jego pamiątkę dzieci otrzymują prezenty, wierząc, że przyniósł je Mikołaj.

Mikołajki a Boże Narodzenie. Kiedy odwiedza nas Święty Mikołaj?

W wielu krajach na świecie Mikołajki nie są jednak praktykowane. Mikołaj przychodzi do dzieci nie 6 grudnia a w Boże Narodzenie. Stąd też pojawiła się nowa tradycja, a postać Świętego (który zyskał nieco świeckości – od katolickiego biskupa po żonatego mężczyznę, który ma elfy i renifery) została stricte powiązana z dniem 25 grudnia.

W Polsce (i w kilku innych krajach) Mikołaj obdarowuje dzieci prezentami nie w dzień Bożego Narodzenia a w Wigilię. I tu mamy problem, ponieważ zgodnie z polskimi obyczajami, ten już raz zawitał do naszych domów 18 dni wcześniej.

Mikołaj i Gwiazdor. Kto przynosi prezenty pod choinkę?

O ile na Mazurach czy Mazowszu Święty przychodzi dwa razy w roku (6 grudnia przynosi drobny upominek a w Boże Narodzenie – konkretne prezenty), o tyle na Kujawach i Pomorzu pojawia się postać Gwiazdora.

- Studiuję na Collegium Medicum w Bydgoszczy od dwóch lat. Pochodzę z innego regionu Polski. Dopiero w tym roku dowiedziałam się, że tu na święta przychodzi Gwiazdor a nie Mikołaj. Byłam bardzo zdziwiona i rozbawiona zarazem. Nigdy nie słyszałam o Gwiazdorze. U nas jest tylko Mikołaj – mówi pani Kasia, studentka z Bydgoszczy.

Gwiazdor i Gwiazdka na Kujawach i Pomorzu

Gwiazdor pojawia się także w Wielkopolsce, na Kaszubach czy Ziemi Lubuskiej. Jeśli spytamy tu kogoś „co dostałeś od Mikołaja?” usłyszymy zapewne, że słodycze (te, które znalazł w bucie). Jeśli, mamy na myśli prezenty, które mieszkaniec kujawsko-pomorskiego znalazł pod choinkę, lepiej zapytać "co dostałeś na Gwiazdkę?".

Na Kujawach i Pomorzu oraz w Wielkopolsce „Gwiazdka” to nic innego, jak Wigilia i Boże Narodzenie. Nazwy te używa się tu zamienne. Słowo „Gwiazdka” w kontekście Bożego Narodzenia ma kilka znaczeń, z których najważniejsze odnosi się do pierwszej gwiazdy na niebie, symbolizującej Gwiazdę Betlejemską.

Zgodnie z Pismem Świętym to ona poprowadziła trzech mędrców ze Wschodu do stajenki, w której narodził się Jezus Chrystus. Gwiazdor jest zatem patronem Gwiazdy, która wskazała drogę do Zbawiciela.

To właśnie ona zdobi wierzchołek ozdobionej choinki w naszych domach. Gdy na niebie zabłyśnie pierwsza gwiazda, jest to znak, by zasiąść do wigilijnego stołu. W niektórych domach na Kujawach i Pomorzu to również moment, w którym dzieci czekają na prezenty od Gwiazdora. Gdy na niebie pojawi się pierwsza gwiazda to znacz, że mogą je rozpakować.

Jak wygląda Gwiazdor?

Dawniej Gwiazdor przybierał postać jednego z kolędników, ubranych w futrzaną czapkę, baranicę, z workiem pełnym prezentów i rózgą. Dziś jego wizerunek nie różni się jednak niczym od Świętego Mikołaja. To jedna i ta sama osoba pod dwoma nazwami.

Obaj panowie przypominają komercyjnego Świętego Mikołaja, znanego w wielu miejscach na świecie jako Santa Claus, który pojawił się na początku XX wieku, głównie dzięki kampanii reklamowej Coca-Coli.

Kampania Coca-Coli i współczesny wizerunek Mikołaja

W 1931 roku Archie Lee, menadżer z agencji reklamowej D'Arcy, współpracującej z The Coca‑Cola Company, postanowił stworzyć kampanię świąteczną dla popularnego już wtedy napoju. Pierwsza reklama, na której Święty Mikołaj w czerwonym stroju trzymał butelkę Coca-Coli, ukazała się w prasie.

Od tego momentu przyjęto obraz Mikołaja jako starszego pana z lekką nadwagą, długą siwą brodą, ubranego w czerwony strój. Jego wizerunek stał się powszechnie rozpoznawalny na całym świecie, pojawiając się wszędzie.