Spis treści
- Znaczenie nazw miejscowości w dawnych czasach
- Rzemiosło a nazwy wsi
- Bartodzieje, Bartłodzieje czy Bardodzieje?
- Bartodzieje a bartnictwo w dawnej osadzie
- Bydgoskie osiedla na przestrzeni dziejów
Znaczenie nazw miejscowości w dawnych czasach
Kilkaset lat temu, gdy większość społeczności była silnie związana z rolnictwem i rzemiosłem, nazwy miejscowości często odzwierciedlały krajobraz, historię danego obszaru lub dominujące formy działalności, które charakteryzowały dany obszar.
W ten sposób nazwy wsi były nieskomplikowane i wiele mówiły o danym miejscu. Dla przykładu nazwa „Nowa Wieś” wskazywała, że osada na tle innych powstała całkiem niedawno. Paradoksalnie, sto lat później, ileś kilometrów dalej powstaje kolejna „Nowa Wieś”, lecz nazwa starej pozostaje. W ten sposób funkcjonują już dwie „Nowe Wsie”.
W efekcie, obecnie w Polsce mamy 366 wsi o nazwie „Nowa Wieś”. Jest to rekord pod względem najczęściej powtarzających się nazw miejscowości w kraju.
Rzemiosło a nazwy wsi
Z kolei inne wsie, te, których społeczności były dumne z rzemiosł, które rozwijały się w ich miejscach zamieszkania, nosiły nazwy charakterystyczne dla wykonywanego w tym miejscu zawodu.
Przykładem takiej wsi są właśnie Bartodzieje. Mała podbydgoska miejscowość, która w 1920 roku, na prawie 20 lat przed wybuchem II wojny światowej, została włączona do Bydgoszczy. Jednak aż do końca lat 60. XX wieku dominowała tam zabudowa wiejska.
Na przełomie lat 60. i 70. na osiedlu zaczynają powstawać bloki, a wkrótce blokowiska stają się dominującym elementem zabudowy. Od wielu dekad Bartodzieje są jednym z największych osiedli wchodzących w skład tzw. Dolnego Tarasu.
Bartodzieje, Bartłodzieje czy Bardodzieje?
W tym momencie trzeba wspomnieć, że niektóre źródła historyczne wskazują, że „Bartodzieje” to błędny zapis słowa „Bartłodzieje”, z kolei inne, że „Bardodzieje”. Czy ta różnica ma znaczenie dla historii tego miejsca? Otóż, znaczące.
Pierwszy z zapisów zawiera w sobie słowo „bardo” co z kolei miało pochodzić od „bata”, czyli broni, którą niegdyś wyrabiano na tych terenach. Tu należy zaznaczyć, że od czasów wczesnośredniowiecznych po epokę nowożytną, Polska miała bogatą tradycję kowalstwa, kuźnictwa i rzemiosła związanego z produkcją broni.
To właśnie w tamtych czasach lokalna społeczność mogła założyć osadę, która wiele lat później nosić będzie nazwę „Bartodzieje”. Z kolei inne źródła wskazują na to, że wieś zasłynęła z zupełnie innego rzemiosła.
Bartodzieje a bartnictwo w dawnej osadzie
Nazwa „Bartodzieje” zdaniem wielu historyków najprawdopodobniej pochodzi od bartnictwa, ponieważ dawniej znajdowało się tutaj wielu pszczelarzy. Wyraz „Bartłodzieje” zawiera w sobie słowo „bartło” czyli barć, a prościej – ul.
Co ważne, w czasach przedrozbiorowych Bartodzieje były królewską wsią (bogatą), znaną jako Bartodzieje Wielkie. Mieszkało tam kilkadziesiąt osób, które najpewniej zajmowały się leśnym pszczelarstwem, zwanym bartnictwem. Osoby te nazywano bartodziejami.
Warto zaznaczyć, że w czasie rozbiorów Polski wioska ta istniała już od setek lat, a społeczność z pewnością przez ten okres podejmowała niezliczoną ilość zawodów, w tym zarówno kowalstwo, wyrabianie broni, czy bartnictwo.
Bydgoskie osiedla na przestrzeni dziejów
Bydgoszcz, jako jedno z największych obecnie miast w Polsce, na przestrzeni wieków stopniowo powiększała swoje terytorium, włączając w swoje granice okoliczne wsie, osady, a nawet mniejsze miasta.
Intensywny proces związany z poszerzeniem granic rozpoczął się w XIX wieku, a jego intensyfikacja miała miejsce w pierwszej połowie XX wieku. W okresie dwudziestolecia międzywojennego (dokładnie w 1920 roku), poza Bartodziejami, do Bydgoszczy włączono również dawne osady, takie jak Czyżkówko, Jachcice i Wilczak.
