To bydgoskie osiedle dawniej było wsią. Legendy głoszą, że jego nazwa pochodzi od ptaka. Prawda jest zupełnie inna

Spis treści

1. Rozwój osiedli w Bydgoszczy
2. Włączanie wsi do Bydgoszczy
3. Przyłączenie Czyżkówka do Bydgoszczy
4. „Jeśli waszmość boli główka jedź na łowy do Czyżkówka”
5. Historia miłosna rycerza i dziewczyny (Czyżkówki)
6. Prawdziwe pochodzenie nazwy Czyżkówko
7. Czyżkówko, czyli suchy teren po wycince

Rozwój osiedli w Bydgoszczy

Dawniej gród nad Brdą był znacznie mniejszy. Obejmował teren Starego Miasta, gdzie na miejscu dzisiejszego Kościoła Jezuitów rozciągał się dawniej zamek. Jednym z najstarszych osiedli jest Szwederowo, którego historia sięga XVIII wieku. Nazwa wywodzi się od niemieckiego słowa Schwedenhöhe (dosłownie: „szwedzkie wzgórze”), co przypomina o szwedzkich wojskach, które zajmowały te tereny w czasie potopu szwedzkiego.

Włączanie wsi do Bydgoszczy

Z biegiem lat do Bydgoszczy włączono mniejsze wsie, które przekształciły się w osiedla. Często zachowywały swoje oryginalne nazwy, których używamy do dzisiaj. Przykładem jest Czyżkówko, którego zachodnia część stanowi granicę Bydgoszczy.

Dawna gmina Czyżkówko została przyłączona do Bydgoszczy jeszcze przed II wojną światową – w 1920 roku (z wyjątkiem południowo-zachodniego obszaru, który obecnie należy do Flisów, oraz fragmentów lasu przyłączonych do miasta w latach 1954 i 1961).

Przyłączenie Czyżkówka do Bydgoszczy

Czyżkówko, podobnie jak inne osiedla zachodniej i północno-zachodniej Bydgoszczy, wyróżnia się niską zabudową, głównie jedno- lub kilkurodzinną. Część budynków pochodzi z okresu międzywojennego, a nawet wcześniejszych czasów, gdy osiedle stanowiło samodzielną gminę.

Wielu błędnie myśli, że nazwa tego osiedla pochodzi od słowa „czyż” lub „czyżyk”, czyli gatunku małego ptaka z rodziny łuszczakowatych. Powstała o tym nawet miejska legenda.

„Jeśli waszmość boli główka jedź na łowy do Czyżkówka”

Według opracowania Jerzego Derendy, przy drodze prowadzącej z Bydgoszczy do Koronowa stało kilka chałup, z których najokazalsza należała do kowala. Pewnego dnia do kowala przyszedł młody rycerz, prosząc o pomoc w podkuciu konia.

Podczas wizyty zauważył wyjątkowo urodziwą dziewczynę bawiącą się czyżykiem w klatce. Była ona sierotą pod opieką kowala. Rycerz szybko się w niej zakochał i choć wyruszył w dalszą drogę, myśli o niej nie dawały mu spokoju.

Historia miłosna rycerza i dziewczyny (Czyżkówki)

Postanowił napisać do niej list, lecz nie znając imienia ani adresu, zaadresował go „Czyżkówko”. Zlecił swojemu słudze, by dostarczył go dyskretnie. Sługa, choć lojalny, nie potrafił czytać i przez pomyłkę dostarczył list do kasztelana.

Ten, początkowo zdziwiony jego treścią, szybko zrozumiał sytuację i postanowił naprawić błąd sługi. Odnalezienie dziewczyny nie było trudne, bo kowal był jedyny w okolicy.

W ten sposób miejscowość zaczęto nazywać Czyżkówkiem, a zakochana para wkrótce się pobrała. Kasztelan zaś mawiał: „Jeśli waszmość boli główka jedź na łowy do Czyżkówka”.

Prawdziwe pochodzenie nazwy Czyżkówko

To oczywiście tylko legenda, która nie ma nic wspólnego z prawdą. W rzeczywistości nazwa osiedla ma znacznie dłuższą i bardziej skomplikowaną historię. Co ważne – w żaden sposób niepowiązaną z gatunkiem ptaka.

Nazwa tej przedwojennej gminy pierwotnie brzmiała Szuszkówka, jednak w najstarszym zapisie dotyczącym wsi należącej do starostwa bydgoskiego widniała jako Suskowa. W późniejszych dokumentach z XVII i XVIII wieku pojawiają się kolejne formy: Suszkowa, Suszkowka i Suszkówka.

Czyżkówko, czyli suchy teren po wycince

Wszystkie te nazwy nawiązują do suchego terenu pozbawionego drzew, prawdopodobnie po wycince lasów.

W XIX wieku mieszkańcy tej wsi posługiwali się już nazwą Czyszkówka – prawdopodobnie była ona łatwiejsza w wymowie. I tu jesteśmy już prawie w domu! Ostateczna wersja zapisywana jest przez „ż” – Czyżkówka, a także w formie z „o” na końcu – Czyżkówko.