Gwara kujawsko-pomorska. Znaczenie tych słów znają tylko mieszkańcy województwa! Rozwiąż QUIZ

Gwara kujawsko-pomorska. Rozbiory Polski

W wyniku rozbiorów Polski oraz późniejszych postanowień kongresu wiedeńskiego, przeważająca część dzisiejszego województwa kujawsko-pomorskiego została włączona do Prus. Jedynie południowo-wschodnia część regionu (Kujawy Białe z Włocławkiem oraz ziemia dobrzyńska) trafiła pod panowanie Rosji. Z tego powodu duża część obecnego województwa zachowała wpływy kultury niemieckiej, która była dominująca przez długie lata. Przykładem tego jest język niemiecki, który był wtedy obowiązkowy na tych ziemiach, a jego ślady są widoczne także w dzisiejszych regionalizmach.

Obecne województwo kujawsko-pomorskie ma zatem wiele wspólnych cech językowych z Wielkopolską, co jest między innymi efektem pruskich wpływów na te tereny w osiemnastym i dziewiętnastym wieku.

Przykładem regionalizmu, który występuje zarówno w Kujawach i Pomorzu, jak i w Wielkopolsce, jest słowo „kartofle” oznaczające ziemniaki. Wyraz ten pochodzi od niemieckiego „kartoffeln”.

Mieszkańcy Kujawsko-Pomorskiego i Wielkopolskiego chodzą "na szagę"

Podobnie jak w Wielkopolsce, także w Kujawsko-Pomorskiem, można np. iść "na szagę", czyli prościej - pójść na skróty. Pochodzenie słowa "szaga", rzeczownika oznaczającego "skos, ukos" nie jest do końca jasne. Najprawdopodobniej może mieć związek z językiem niemieckim, gdzie podobne wyrazy „schräg” lub „schrag” oznaczają coś ustawionego pod kątem, na ukos. Znów wracamy zatem do okresu zaboru pruskiego.

Wspólne i lokalne regionalizmy

Co ciekawe, Wielkopolska i Kujawsko-Pomorskie mają wiele wspólnych regionalizmów, ale są też słowa, które są charakterystyczne wyłącznie dla Kujaw oraz poszczególnych miast, zwłaszcza Bydgoszczy, Torunia i Inowrocławia, a także dla mniejszych miejscowości i gmin w regionie.

Na początek warto wyjaśnić, czym są regionalizmy. To słowa, zwroty lub formy gramatyczne, które są typowe dla konkretnego regionu i często nie są znane lub używane w innych częściach kraju. Zwykle są to wyrazy stosowane w codziennej mowie.

Tradycje językowe a współczesność

Są one wynikiem odmiennych tradycji językowych, historycznych wpływów, a także specyfiki lokalnych społeczności. Mimo że niektóre z tych zwrotów zanikają w codziennym użytku, to wciąż w wielu mniejszych miejscowościach można usłyszeć je w rozmowach starszych mieszkańców, co stanowi cenny element lokalnej tradycji językowej.

Inne natomiast stały się częścią naszej codziennej mowy. Część z nich jest zrozumiała jedynie w naszym regionie, podczas gdy inne rozprzestrzeniły się na cały kraj i od lat funkcjonują również w innych częściach Polski. Również mieszkańcy Kujaw i Pomorza używają regionalizmów z innych rejonów, gdyż te zakorzeniły się już w polskim języku.

Gwara kujawsko-pomorska. Quiz

Regionalizmy Kujaw i Pomorza mają długą historię, sięgającą wieków, i wiele cech wspólnych z gwarą Wielkopolski. Niektóre z tych wyrazów są wciąż używane, podczas gdy inne odeszły w zapomnienie. Czy wiesz, co oznaczają? Sprawdź swoją wiedzę w naszym quizie! Spróbuj swoich sił!