W pierwszej części rozmowy z dr. Filipem Stawskim z Wydziału Filozofii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy mówiliśmy o tym, jak działa nasz mózg, jak wpływa na niego stres, a jak brak snu i kiedy strategia uczenia się na ostatnią chwilę może się sprawdzić, a kiedy lepsza będzie żarliwa dyskusja na temat egzaminacyjnych zagadnień z kumplem albo... sztuczną inteligencją.
W tej części pytamy go m.in. czego nas uczy dyskusja i czy można uczyć się zupełnie nowych rzeczy w każdym wieku.
Jak pan się uczy?
Dr Filip Stawski: - Lubię poświęcić trochę czasu na zapoznanie się z jakimiś koncepcjami, przeczytanie czegoś, ale stymulujące i pozwalające mi lepiej zapamiętywać jest przedyskutowanie danego tematu z kimś. Jako wykładowca czasami czuję, że choć rozumiem pewną koncepcję, mam tę wiedzę przepracowaną, ale dopiero podczas wykładu, kiedy przekazują ją innym, utrwalam wiadomości, trwale się tego uczę i zapamiętuję. Studenci zadają pytania, które wymagają ode mnie podania innych przykładów, przeformułowania stwierdzeń, ubrania ich w inne słowa i dzięki temu mi też łatwiej jest później wiedzę zapamiętywać, odtwarzać, bo przypominam sobie, jak komuś o tym mówiłem, kto był zaciekawiony, a kto nie, kto jakie pytania zadawał i wtedy czuję, że wiedza się u mnie utrwala.
Czego nas uczy dyskusja i opowiadanie o tym, czego się nauczyliśmy?
Czyli sposobem na naukę jest dyskusja?
- Jesteśmy społeczni, więc dla nas zawsze istotna jest interakcja. To m.in. dlatego tak ważne są na przykład też projekty zespołowe w szkole czy na uczelniach. Pasywna nauka, kiedy nauczyciel coś mówi, a wszyscy inni słuchają jest mniej efektywna niż proces, kiedy uczniowie od siebie się uczą, pracują w zespole, muszą rozwiązać wspólnie pewien problem.
Ja robiłam zawsze obszerne notatki po przeczytaniu materiału. Nigdy ich potem nie czytałam.
- Takie ręczne przepisanie informacji własnymi słowami, nawet jak się później do niej nie wraca, sprawia, że lepiej ją zapamiętujemy, szybciej niż gdybyśmy przepisali to samo na komputerze. Teraz mamy ten plus, że możemy korzystać z narzędzi opartych na sztucznej inteligencji. Możemy wrzucić do programu cały tekst naukowy czy fragment podręcznika i przy rozmawiać z chatem o tym, co w tym materiale jest najistotniejsze, zadawać pytania, wyciągać wnioski. Program może nam też przygotować na podstawie podanych informacji podcast w postaci rozmowy.
Czy ludzie w każdym wieku mogą się uczyć zupełnie nowych dla siebie rzeczy?
To dobre dla młodych. Co z całą resztą?
- Mózg ma taką cechę jak neuroplastyczność, czyli zdolność do adaptowania się i zmiany, również w przypadku jakichś urazów i co prawda my jesteśmy najbardziej neuroplastyczni we wczesnym okresie rozwojowym, ale generalnie mózg rozwija się przez całe życie. Ważne jest jednak, żeby unikać monotonii i stymulować nasz system poznawczy do tego, żeby jak najwięcej informacji zdobywał.
Czyli nie ma co szukać wymówek i po prostu brać się za ten odkładany kurs, niezależnie od wieku.
- Mamy taką strukturę w mózgu (ulubiona struktura kognitywistów!), która się nazywa kora przedczołowa. Najwięcej dzieje się tam we wczesnym okresie dorastania, niektórzy badacze mówią, że jest wówczas jak plac budowy. Nasz mózg jest ewolucyjnie w jakiś sposób ukształtowany, ale bardzo mocno na to, w jaki sposób się zachowujemy, wpływa kultura. A kultura bardzo szybko się zmienia, więc natura zastosowała pewną sztuczkę - nie doprowadza mózgu do finalnej postaci, tylko pozostawia ten plac budowy otwarty nawet do 21. roku życia. Kora przedczołowa odpowiada za ważne funkcje, np. kontrolę poznawczą, unikanie czy ignorowanie dystraktorów, podejmowanie decyzji, planowanie długofalowe. Jest kluczowa dla uczenia się i my w okresie szkoły podstawowej, liceum i nawet później silnie ją kształtujemy, a ona jest najbardziej neuroplastyczna właśnie w tym okresie. Później rzeczywiście mamy coraz wyższą inteligencję tak zwaną skrystalizowaną, czyli mamy już wypracowane pewne mechanizmy uczenia się. Wtedy mózg cechuje się mniejszą neuroplastycznością, ale ciągle ją ma. Całe życie mamy szansę się uczyć i po 40., po 50., po 60. będziemy w stanie nauczyć się nowych języków czy technologii.
Na UKW w Bydgoszczy można studiować kognitywistykę. W ramach grantu studenci mają płatne staże
Od dwóch lat na UKW jest kierunek o nazwie kognitywistyka. Dla kogo on jest?
- Jest tworzony międzywydziałowo przez Wydział Filozofii, Wydział Informatyki. Na UKW jest stosunkowo nowy, natomiast generalnie jest sprawdzony i obecny w Polsce na wielu uczelniach już od blisko 20 lat, a jego popularność cały czas rośnie. Nasi studenci nabywają wiedzę, umiejętności, kompetencje z zakresu kilku dyscyplin: informatyki, psychologii filozofii, neuronauki. Pomagają wyjaśnić, w jaki sposób człowiek odbiera informacje, rzeczywistość, jak myśli, jak przetwarza dane, jak się uczy, jak zapamiętuje, ale też jak wchodzi w relacje z otoczeniem, z maszynami, z innymi ludźmi. Studenci mają zajęcia z takich przedmiotów jak sztuczna inteligencja, programowanie, filozofia człowieka, komunikacja społeczna, sztuczne sieci neuronowe, psychologia, neuroanatomia. Mogą wypracować swoją indywidualną ścieżkę rozwoju, skupić się na tym, co jest dla nich najważniejsze. Dzięki temu kierunek przyciąga fantastycznych ludzi o bardzo zróżnicowanych zainteresowaniach. Studenci, którzy dostaną się na te studia po najbliższej rekrutacji będą objęci programem grantowym i będą mieli zapewnione pełnopłatne staże. To studia licencjackie, natomiast planujemy też we współpracy z wydziałem psychologii i informatyki otworzyć studia magisterskie.
Byliśmy w Centrum Symulacji Medycznych w Bydgoszczy. Przyszli medycy w praktyce uczą się tu zawodu. Zobaczcie zdjęcia
