Jak się mówi na te przedmioty na Kujawach i Pomorzu? Rozpoznaj, co znajduje się na zdjęciach. Rozwiąż QUIZ

Wymieranie gwary kujawskiej

Gwara kujawska w swojej pierwotnej formie zniknęła około stu lat temu. Niemniej jednak, dostrzegalne są wyraźne podobieństwa między gwara kujawską a poznańską, a szerzej - wielkopolską. Nie jest to zaskakujące, ponieważ przez długi czas oba regiony miały ze sobą bliskie kontakty. Kujawy znajdowały się pod wpływem Wielkopolski, a istniejące powiązania gospodarcze i kulturalne miały wpływ na rozwój tamtejszego języka.

Większa część obecnego województwa kujawsko-pomorskiego została przyłączona do Prus już w XVIII wieku. Przykładem może być Bydgoszcz, która stała się niemieckim miastem, otrzymując nową nazwę – Bromberg.

Ulice Bydgoszczy również funkcjonowały w języku niemieckim, jak choćby Danzigerstraße (ulica Gdańska) czy Kirchenstraße (ulica Kościelna), która obecnie nosi imię Teofila Magdzińskiego, posła do sejmu pruskiego z Bydgoszczy.

Regionalizmy w województwie kujawsko-pomorskim i Wielkopolsce

Podobnie funkcjonowało to w Wielkopolsce. Ten region także został przejęty przez Prusy. Po dziś dzień w Kujawsko-Pomorskiem istnieją regionalizmy, które równocześnie funkcjonują w województwie wielkopolskim.

Zaznaczyć trzeba, że gwara kujawsko-pomorska nie zniknęła na dobre. Mimo że słownictwo to zanikło około stu lat temu, niektórych wyrażeń czy pojedynczych słów używamy do teraz.

Rusycyzmy w województwie kujawsko-pomorskim

Na Kujawach i Pomorzu występują także regionalizmy zapożyczone z języka rosyjskiego. Przykładem są słowa „zakluczać” i „odkluczać”. Mieszkańcy Bydgoszczy i okolicznych miejscowości do dziś mówią, że „zakluczają” drzwi, wychodząc z domu, co oznacza po prostu „zamknięcie ich na klucz”.

Ten rusycyzm funkcjonujący w kujawsko-pomorskim pochodzi jednak bardziej z Pomorza niż z Kujaw. Słowo to trafiło do języka polskiego wtórnie, jako zapożyczenie z rosyjskiego słowa заключить [zakl’učit’], które oznacza „uwięzić” lub „zakończyć” – na przykład: „Milicja zakluczyła go za działalność nieprzychylną władzy” lub „Warto by było zakluczyć już tę sprawę”.

Rusycyzm ten został uznany za błąd leksykalny i zniknął z użycia w większości Polski. Jednak w niektórych regionach, takich jak Kujawsko-Pomorskie, słowo to przetrwało i zyskało inne znaczenie. To doskonały przykład na to, jak język polski jest elastyczny i szybko się zmienia.

Rusycyzmy i germanizmy w języku polskim

Rysycyzmy i germanizmy to zjawiska językowe, które mają swoje korzenie w kontaktach polszczyzny z dwoma sąsiednimi kulturami: niemiecką i ruską (a także ukraińską, białoruską). Oba te zjawiska miały wpływ na rozwój języka polskiego, wprowadzając do niego słownictwo, struktury gramatyczne i fonetyczne.

Przykładem germanizmów to oczywiście słowa takie jak szlafrok (schlafrock), szwindel (schwindel - zawrót głowy, oszustwo). Germanizmy można znaleźć nawet w dziedzinie kuchni. Przykładem jest słowo "bigos", czyli nazwa tradycyjnej polskiej potrawy z kiszonej kapusty, świeżej kapusty, mięsa i różnych przypraw. Pochodzi ono od niemieckiego słowa "der Beguss", które oznacza "zalewanie wodą".

Rusycyzmy w języku polskim można zauważyć nawet w konstrukcjach zdaniowych – są to kalki językowe, czyli dosłowne tłumaczenia zdań z rosyjskiego na polski, słowo po słowie. To m.in. sformułowania takie jak: zrobić coś "na siłę" zamiast siłą, "na dzień dzisiejszy" zamiast dzisiaj, a także "na dniach", zamiast w najbliższych dniach.

Jak się mówi na te przedmioty na Kujawach i Pomorzu? Rozwiąż QUIZ

Regionalizmy z Kujaw i Pomorza mają długą tradycję i wiele wspólnego z gwarą Wielkopolski. Część z nich jest wciąż obecna w codziennej mowie, podczas gdy inne zniknęły już z języka, stając się archaizmami. Sprawdź, czy potrafisz odgadnąć ich znaczenie! Poniżej znajdziesz 12 obrazków – Twoim zadaniem będzie wskazanie, co one przedstawiają. Wybierać będziesz spośród regionalizmów z Kujaw i Pomorza. Powodzenia!