Zanik gwary kujawskiej
Gwara kujawska w swojej pierwotnej formie zniknęła około stu lat temu. Zauważyć możemy jednak silne podobieństwo między gwara kujawską a poznańską czy w ogólnym pojęciu - wielkopolską. Nie jest to zaskakujące, ponieważ przez wiele lat oba te regiony wzajemnie się przenikały. Kujawy znajdowały się pod wpływem Wielkopolski, a istniejące związki gospodarcze i kulturalne miały wpływ na kształtujący się tam język.
Większa część obecnego województwa kujawsko-pomorskiego została przyłączona do Prus już w XVIII wieku. Przykładem może być Bydgoszcz, która stała się niemieckim miastem, otrzymując nową nazwę – Bromberg.
Ulice Bydgoszczy również funkcjonowały w języku niemieckim, jak choćby Danzigerstraße (ulica Gdańska) czy Kirchenstraße (ulica Kościelna), która obecnie nosi imię Teofila Magdzińskiego, posła do sejmu pruskiego z Bydgoszczy.
Regionalizmy w Kujawsko-Pomorskiem i Wielkopolsce
Podobnie funkcjonowało to w Wielkopolsce, która także została przejęta przez Prusy. Po dziś dzień w Kujawsko-Pomorskiem istnieją regionalizmy, które równocześnie funkcjonują w województwie wielkopolskim.
Warto zaznaczyć, że gwara kujawsko-pomorska nie zniknęła na dobre. Choć słownictwo to zanikło około stu lat temu, niektórych wyrażeń czy pojedynczych słów używamy do teraz.
Polecany artykuł:
Rusycyzmy w Kujawsko-Pomorskiem
Warto także dodać, że na Kujawach i Pomorzu funkcjonują także regionalizmy zapożyczone z języka rosyjskiego. Tak jak chociażby słowo „zakluczać” i „odkluczać”. Bydgoszczanie i mieszkańcy okolicznych miejscowości po dziś dzień „zakluczają” drzwi wychodząc z domu, czyli zwyczajnie „zamykają je na klucz”.
Ten rusycyzm funkcjonujący w kujawsko-pomorskim pochodzi jednak bardziej z Pomorza niż z Kujaw. Słowo to trafiło do języka polskiego wtórnie, jako zapożyczenie z rosyjskiego słowa заключить [zakl’učit’], które oznacza „uwięzić” lub „zakończyć” – na przykład: „Milicja zakluczyła go za działalność nieprzychylną władzy” lub „Warto by było zakluczyć już tę sprawę”.
Rusycyzm ten został uznany za błąd leksykalny i zniknął z użycia w większości Polski. Jednak w niektórych regionach, takich jak Kujawsko-Pomorskie, słowo to przetrwało i zyskało inne znaczenie. To doskonały przykład na to, jak język polski jest elastyczny i szybko się zmienia.
Jak się mówi na te przedmioty na Kujawach i Pomorzu? Rozwiąż QUIZ
Regionalizmy z Kujaw i Pomorza mają długą tradycję i wiele wspólnego z gwarą Wielkopolski. Część z nich jest wciąż obecna w codziennej mowie, podczas gdy inne zniknęły już z języka, stając się archaizmami. Sprawdź, czy potrafisz odgadnąć ich znaczenie! Poniżej znajdziesz 12 obrazków – Twoim zadaniem będzie wskazanie, co one przedstawiają. Wybierać będziesz spośród regionalizmów z Kujaw i Pomorza. Powodzenia!
